Öncelikle Trump ile İran' nın krizi nereden geldiğine bakalım. Trump yönetimi iktidara geldiğinden bu yana vadetmiş olduğu İran'ı kuşatmak ve müzakere masasına oturtma stratejisini sürdürüyor. En büyük vaadiydi sanırım. Bu stratejisinin belki de son aşamasındadır. Çünkü 1965 yılında buna benzer Vietnam'da uyguladığı bir stratejidir. Kuzey Vietnam'ı masaya oturtup olabildiğince taviz koparabileceğini düşünen ABD yönetimi, altı yıl boyunca savaşmak zorunda kaldı Vietnam'da. Şimdi Trump da benzer bir hataya düşmek üzeredir. Aslında bu bariz hatayı Beyaz Saray görüyor, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton hariç. Çünkü ikiside İran' ı hemen vuralım, yok edelim düşüncesindeler. Ama burada çok etki yaratacak şeyler var. Özellikle iki sey. Birincisi Hürmüz Boğazı, tabiri caizse kalbimize giden can damarı gibi. Bu damar kalp için ne kadar önemliyse Hürmüz Boğazı da dünya petrol ticareti için o kadar önemlidir. Otuz kilometrelik dar alanda 20 milyon varil petrol geçişi sağlanıyor. Bu da dünya petrol ihracatının %20'si demektir. Olası bir savaşta bu ihracat bir anda duracak. Yani yaşanacak felci düşünmek bile kabustur. Şu anki petrol fiyatları üçe dörde katlar. Bu yanlış hesaplamayı ABD yapmıştır muhakkak. Yoksa dünya ekonomisini derinden sarsar. İkincisi İran' ı vurmak ciddi bir iştir. Eğer İran vurulursa ABD karşıtları yani İrandaki mevcut rejim yanlısı silahlı grupları da düşünmek zorunda kalacaktır. Hizbullah, Husiler, Haşdi Şabi, İzzettin El Kassam tugayları gibi silahlı gruplar. ABD'ye gününü gösterebilirler. Aynı şekilde 60 bin askerini kaybedebilir. Vietnam' da olduğu gibi büyük bir pişmanlık ve yenilgiyle ensesini kaşıyıp gidebilir. ABD farkında mı böyle bir şeyle karşılaşacağına? Tabiki de farkında. Peki Trump ne yapmak istiyor.
ABD çok tehlikeli oyunlar oynuyor. Muhtemelen son aşamaya kadar müzakere masasına oturtmak. İran' ın nükleer kapasitesini sıfirlandırmak, Avrupa'ya yatırım kapısını açmak, bir taraftan rejim muhaliflerini serbest bırakmak gibi birtakım tavizler koparmak istiyor. Vietnam'da da aynı yaklaşımı sergilemişti. Ama başarısız olmuştu. Son dakikaya kadar masaya oturtmak ve Vietnam ile yaptıkları savaşı İran ile yaşamamak gayretindeler. Trump yönetimi bunların bir kısmını Kuzey Kore ve Venezuela'da başardı diyebiliriz. Trump'ın bu mafyavari tavrı azda olsa işe yaradı. Sözün kısası; ABD muhataplarına aba altında sopa göstererek bir şeyleri elde ettiğini biliyoruz. Bu stratejisini İran üzerinde de denemeye çalışıyor. Ama İran için bu stratejik pek işe yarayacağını sanmam. Başarılı olup olmayacağını önümüzdeki günlerde göreceğiz.
Sıcak saygı ve selamlarımla.
Kenan KERİMOĞLU
